Aniq ko’chmas mulkka investitsiyalarning rentabelligi juda ko’p turli xil omillarning mavjudligi bilan belgilanadi: ma’lum bir ob’ektning xususiyatlaridan tortib, umuman bozordagi vaziyatgacha.
Nafaqat jamg’armalarni tejash, balki narxlarning pasayishi va ipoteka stavkalarining ko’tarilishi sharoitida foyda olish imkoniyati, turar-joy fondi bilan ishlashdan farqli o’laroq, ushbu investitsiyalarni yanada qiziqarli qilishga imkon beradi. Shu munosabat bilan, bugungi kunda biz tijorat ko’chmas mulkini sotib olish qanchalik maqsadga muvofiqligi, uning qaysi turlarini birinchi o’ringa qo’yish kerakligi va ushbu investitsiyalarning o’ziga xos xususiyati haqida gaplashamiz.
Tijorat mulkining ijobiy va salbiy tomonlari
Daromadni tijorat ko’chmas mulkining asosiy ijobiy tomonlaridan biri deb atash mumkin. Ko’pgina mutaxassislarning fikriga ko’ra, ofislar uchun o’rtacha rentabellik darajasi 8-15%, chakana savdo do’konlari uchun – 10-12%, omborlar uchun – 10%. Umuman olganda, yillik 8-10% savdo binolari uchun o’rtacha rentabellik darajasi bilan belgilanadi. Bunday sharoitda investitsiyalarning daromadliligini o’n yoki o’n ikki yil ichida kutish mumkin.
Ammo ushbu sektorga kirishdan oldin bir qator xususiyatlarni hisobga olish kerak. Birinchisi: turar-joy bilan taqqoslaganda tartibga solish jihatidan murakkabroq aktiv. Ikkinchidan: bu erga kirish chegarasi odatda ancha qimmat. Va nihoyat, uchinchidan, tijorat ko’chmas mulkini sotib olish, bozordagi ahvolidan qat’i nazar, har doim xavf bilan to’la. Xaridingiz haqida aniqlik bilan hech narsa deya olmaysiz, u ham foyda keltirishi, ham ijaraga berish yoki sotish qiyin bo’lgan yuk bo’lishi mumkin.
Qaysi birini sotib olish foydaliroq
Siz pulingizni inflyatsiyadan himoya qilishingiz va uni har doim tijorat ko’chmas mulki yordamida ko’paytirishingiz mumkin, bu umuman ob’ekt bo’lishiga qaramay. Hozirgi vaqtda omborlarga investitsiyalar yanada istiqbolli hisoblanadi. Shu bilan birga, ko’cha chakana savdosi ostida qurilayotgan savdo maydonchalariga investitsiyalar ham istiqbolli. Statistika shuni ko’rsatadiki, hozirgi vaqtda binolarning birinchi qavatlarida 50-100 kvadrat metr maydonga ega savdo xonalari eng katta talabga ega. Ulardagi talab umumiy hajmning uchdan bir qismiga etadi. Investorlar 50 tagacha, shuningdek 100 dan 150 gacha “kvadratchalar” (mos ravishda 18 va 14 foiz) bo’lgan tijorat ko’chmas mulkini sotib olishdan manfaatdor.
Shu bilan birga, umumiy maydoni 500 kvadrat metr bo’lgan katta xonalarga ehtiyoj.m va undan ko’p past darajada va umumiy hajmning atigi 5 foiziga etadi. Avvalo, bu sotib olish paytida ham, yangilash yoki qayta qurish paytida ham katta moliyaviy resurslarga bo’lgan ehtiyoj tufayli yuzaga keladi.
Xususiy investorlar tomonidan hozirgi kunda eng ommabop bloklar bo’lib, ularning maydoni 50 dan 150 kvadrat metrgacha. M. buning sababi shundaki, sotib olish byudjetlari turar-joy ko’chmas mulkiga investitsiyalar hajmi bilan taqqoslanadi, bu xususiy investorlarning katta qismi uchun nafaqat arzon, balki psixologik jihatdan ham qulay echimdir.
Mutaxassislarning fikriga ko’ra, qurilayotgan biznes markazlari tarkibidagi idoralarning investitsion faolligining o’sishi tegishli takliflarning mavjud etishmasligidan kelib chiqadi. Bu bunday ob’ektni yanada qulayroq qayta sotish va ijaraga olishga yordam beradi. Ofislarning ijara rentabelligi uy-joydan taxminan 2 baravar katta ekanligini hisobga olsak, bunday ob’ektlarga qiziqishning oshishi yanada mantiqiy ko’rinadi.
Ko’cha chakana savdosi, ofislar va omborlar oddiy omonatchidan bozor jarayonlarini yanada chuqurroq bilish va o’rganishni talab qiladi. Kvartiralarga moliyaviy investitsiyalar soddaligi va sezgi bilan ajralib turadi, shekilli, bugungi kunda ular turar-joy binolariga investitsiyalarga o’xshaydi.
Loyihaning rentabelligi birinchi navbatda uni sotib olish joyiga bog’liq. Har qanday yirik sanoat tarmoqlari, shahar transporti bekatlari va metro stantsiyalari, joylashgan ma’muriy binolar va ta’lim muassasalarining uyi yaqinida joylashganligi kvartiralarga talabni oshiradi. Qurilish bosqichida ushbu sohadagi ko’plab firmalar sezilarli chegirmalarni ta’minlaganligini hisobga olsak, bunday ob’ektlarga investitsiyalar, albatta, hech bo’lmaganda e’tiborga loyiqdir.
